DUALL FJALORI “ARBASHKUAR” I KATËRT
Tratto da:Onda Lucana® by Kosta Costa Bell
Duall Fjalori i ilustruar italisht – arbërisht dhe shqip i katërti i Vepras së plota “Arbashkuar”, dhe tek ky vollum Autorët muartin në kujdes ndryshimet leksikorë dhe morfologjikë të të folmet të tre katundesh të dejtit Jon i lart: Kastërnexhi, Farnèta dhe Pllat(ë)ni, sepse këto bashkësì bëjën një brez gjeografik e fonetik shumë homogjen dhe shumë të afërm me gjuhën e njësuar të Shqipërisë.
Fjalori i Bellushit dhe i D’Agostinës është origjinal sepse, njera sot, duket se mosnjerì kish provuar t’i vëj dorë njëi punie kështù të rëndë dhe të ndërlikuar. Autorët thonë se 70% të fjalëvet të pastërta arbëreshe janë si ato të gjuhës shqipe të njësuar dhe mbrënda Fjalorit gjanden edhé barbarizmet (fjalë italiane, greke, turke, spanjolle, franxèse, ingleze, etj.) çë hyjtin në arbërishten, gjatë zoterimevet të popujvet të huaj në Italinë jugore o nga të tjerë ndikime: kaçatur, jatrua, sënduq, kriat, mazun, sllibë…
Ata provojën edhé se, në këtë restaurin gjuhësor, kanë përmbledhur më se dhjetëmijë fjalë, me relativet sprehje idiomatike, fjalë të urta, etj… Këto fjalë vlerësohen më shumë me shtesën e disa figurave, të cilat bëjën ashtù çë të ndëlgohen më mirë dhe të mbahen ment nga ai çë i studion.
Mund të thuhet, prandaj, se kjo punë e auktorëvet i bën mirë Arbëreshëvet të gjithë, por më se gjithëve atyre çë kanë mot të lirë në këtë kohë të globalizmit e duan të shkoqën çdo fjalë me ndryshimet e saj dhe t’e krahasojën me atë të gjuhës të njësuar të Shqipërisë.
Në fund ky Fjalor bën të njìhet më mirë Arbërishtjan, të mësohen të folmet Arbëreshe e të bëhet një “Arbërishte standarde”, me contributin e vollumevet të tjerë çë ata derin sot bën dhe me atà çë janë e përgatitjën. Më të vartetë ky është edhé qëllimi i më të shumvet studiuesve të të folmevet arbëreshe: të njësohet Arbërishtja, si u njësua në Atdheun. Qoftë ky urimi për Auktorët të ndershëm të ktij Fjalori: të arrëjën qëllimin, tue përfeksionuar leksikun arbëresh, me kërkimet e tyre të kujdesëshëm dhe të na japën, sa më shpejt, një vepër të përsosur.
E’ STATO PUBBLICATO IL IV VOL. DEL DIZIONARIO “ARBASHKUAR”
È stato pubblicato il IV vol. del Dizionario illustrato italiano – arbërisht – albanese, che fa parte dell’Opera Omnia “Arbashkuar, e in questo volume gli Autori hanno preso in considerazione le varianti lessicali e morfologiche delle parole di tre paesi dell’Alto Jonio cosentino: Castroregio, Farneta e Plataci perché queste Comunità formano un’area geografica e fonetica molto omogenea e affine con la lingua unificata dell’Albania.
Il Dizionario di Bellusci e della D’Agostino è originale perché, fino ad oggi, sembra che nessuno aveva provato ad avviare un lavoro così consistente e complesso. Essi affermano che il 70% delle parole arbëreshe più autentiche sono identiche a quelle della lingua albanese unificata e nel Dizionario sono presenti anche i barbarismi (parole italiane, greche, turche, spagnole, francesi, inglesi, ecc.) che sono entrati nell’Arbëresh, durante le dominazioni dei popoli stranieri nell’Italia Meridionale, o da altri influssi: kaçatur (cacciatore), jatrua (medico), sënduq (cassone), kriat (testa), mazùn (pollaio), sllibë (sonno profondo)…
Essi dimostrano anche che, in questo restauro linguistico, hanno raccolto più di diecimila parole, con relative espressioni idiomatiche, proverbi, ecc… Queste parole vengono valorizzate con l’aggiunta di alcune illustrazioni, le quali permettono di farle memorizzare e comprendere meglio da colui che le studia.
Si può affermare, pertanto, che questo lavoro degli Autori giova a tutti gli Arbëreshë, ma di più a coloro che hanno tempo disponibile, in quest’era di globalizzazione, e vogliono esaminare (analizzare) qualsivoglia parola con le sue varianti e confrontarle con quelle della lingua albanese unificata.
Infine, questo Dizionario permette di conoscere meglio l’Arbërishtja (lingua arbëreshe), di unificare le parlate arbëreshe e di formulare un “Arbëresh standard”, con il contributo degli altri volumi che essi (gli Autori) hanno finora pubblicato e con quelli che stanno preparando.
In verità, questo è anche lo scopo di molti studiosi delle “Parlate arbëreshe”: che si unifichi l’Arbërishtja, come si è unificata nella terra dei nostri padri. Sia questo l’augurio per i benemeriti Autori di questo Dizionario: “di raggiungere lo scopo prefisso perfezionando il lessico arbëresh con le diligenti ricerche affinchè ci diano, al più presto, un’opera completa”.
N.B.
Per le copie del Dizionario potete contattare direttamente l’autore sul profilo FB usando il canale di messenger all’indirizzo:
https://www.facebook.com/kosta.bell oppure cliccando sul suo nome indicizzato Kosta Costa Bell .
Tratto da:Onda Lucana® by Kosta Costa Bell
Si ringrazia l’autore per la cortese concessione.Foto di copertina e interna fornite dall’autore.
L’ha ribloggato su Pina Chidichimo.